/

Tungo


Tungo ni neno au kifungu cha maneno kinachoweza kutoa taarifa iliyokamili au isiyokamili.
Mfano: (a) Kaka anawinda ndege.
             (b) Tunakwenda
             (c) Wageni waliofika.

             Vipengele vyote hivi ni tungo, ambapo kipengele (a) Kinatoa taarifa kamili na kina maneno zaidi ya moja. Kipengele (b) Kinatoa taarifa kamili japokuwa kina neno moja, na kipengele (c) Ni tungo isiyotoa taarifa kamili.

Vipashio vya Lugha

Vipashio vya lugha ni viungo mbalimbali vinavyowekwa pamoja katika mpangilio fulani kisarufi, kuunda lugha:
  • Sauti
  • Mofimu
  • Neno
  • Sentensi
Kwa kuzingatia vipashio hivi vya lugha, tumekuandalia vipengele vifuatavyo katika sarufi:

Aina za Maneno

  • Nomino - majina, aina za nomino, uundaji wa nomino kutoka kwa maneno mengine, wingi
  • Vitenzi - vitendo katika sentensi, aina za vitenzi, mnyambuliko wa vitenzi
  • Viwakilishi - maneno yanayowakilisha nomino; aina za viwakilishi
  • Vivumishi - aina za vivumishi k.v vivumishi vya sifa, n.k
  • Vielezi - vielezi halisi, vielezi vya namna n.k
  • Viunganishi - a-unganifu, kuonyesha tofauti, sababu, sehemu n.k
  • Vihisishi - maneno ya kuonyesha hisia k.v hasira, mshangao n.k
  • Vihusishi - uhusiano wa nomino na mazingira yake
  • Kinyume - kinyume cha maneno mbalimbali

Muundo wa Maneno

  • Sauti na Silabi - aina za sauti(konsonanti, vokali), silabi, matamshi
  • Shadda na Kiimbo - mkazo katika maneno, kiimbo(intonation)
  • Viambishi - maana na aina za viambishi, uainishaji
  • Mofimu - mofimo huru, mofimu tegemezi
  • Viungo - Matumizi ya viungo k.v KWA, KU, JI, MA, NI, NA n.k

Upatanisho wa Maneno

  • Ngeli - ngeli mbalimbali za Kiswahili k.v A-WA, KI-VI n.k
  • Umoja na Wingi - wingi/umoja wa nomino, sentensi n.k
  • Ukubwa na Udogo - onyesha ukubwa/udogo wa neno au sentensi
  • Nyakati na Hali - nyakati(uliopita, uliopo, ujao, n.k), NGE, NGALI,
  • Kukanusha - kukanusha sentensi katika hali na nyakati mbalimbali

Sentensi

Leave a Reply

    Category

    Category

    Category

Designed by Mwinyi Blog Phone Number..+255 754 667 930 & Email mwinyially39@gmail.com